ABC ARBITRAŻU
Czym jest arbitraż?
Arbitraż jest sposobem wiążącego rozstrzygania sporów cywilnych przez sąd niepaństwowy zwany sądem arbitrażowym lub polubownym.
Na podstawie jakich przepisów funkcjonuje?
Arbitraż funkcjonuje przede wszystkim na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 1154–1217), ale także umów handlowych, umów międzynarodowych i konwencji. Szczegółowe regulacje dotyczące postępowania arbitrażowego zawierają regulaminy stałych sądów polubownych.
Jakie są różnice między sądem arbitrażowym a sądem państwowym?
Obowiązujące ustawodawstwo zrównuje moc wyroków sądu arbitrażowego z wyrokami sądów państwowych. Jednak sąd arbitrażowy uwolniony jest od wielu wymogów wynikających z formalizmu procesowego, co przejawia się zwłaszcza w pozostawieniu stronom szerokiego uznania przy określaniu reguł postępowania. Podstawowa zasada równego traktowania stron i wysłuchania racji każdej z nich pozostaje niezmienna.
Czym różni się sąd arbitrażowy od sądu polubownego?
W świetle obowiązującego prawa nazwy „sąd polubowny” i „sąd arbitrażowy” traktowane są jako określenia równoznaczne i zamienne.
Jakie są zalety arbitrażu?
Spośród wielu najczęściej wymieniane to prostsza procedura postępowania, jednoinstancyjność i związana z tym szybkość rozstrzygania sporów, dostosowanie postępowania do potrzeb stron, niższe i z góry przewidziane koszty, dyskretność i poufność postępowania, możliwość wyboru arbitrów stosownie do ich specjalizacji i doświadczenia.
Co należy zrobić, aby poddać się arbitrażowi?
Niezbędną przesłanką jest dokonanie zapisu na sąd polubowny. Zapis ten może przybrać formę klauzuli arbitrażowej w umowie głównej lub znaleźć się w odrębnej umowie o arbitraż.
Co to jest zapis na sąd polubowny?
Zapis na sąd polubowny lub inaczej klauzula arbitrażowa to porozumienie stron o poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego. Powinien wskazywać przedmiot sporu lub stosunek prawny z którego spór wyniknął lub może wyniknąć.
Jakie są najczęściej popełniane błędy w klauzulach?
Błędy polegające na uprzywilejowaniu jednej ze stron, nieprecyzyjnym wskazaniu sądu lub wskazaniu więcej niż jednego sądu arbitrażowego, niewskazanie stosunku prawnego, którego spory mogą dotyczyć.
Jaki jest obszar działania sądów arbitrażowych?
W zależności od statutu, regulaminu oraz realnych możliwości i potrzeb dany sąd może mieć charakter międzynarodowy, ogólnopolski, regionalny czy branżowy.
Jakie spory mogą być poddane pod rozstrzygnięcie sądu arbitrażowego?
Pod rozstrzygnięcie sądu polubownego strony mogą poddać wszelkie spory o prawa majątkowe lub o prawa niemajątkowe mogące stanowić przedmiot ugody sądowej, z wyłączeniem spraw o alimenty.
Czy zapis na sąd polubowny może obejmować spory z zakresu prawa pracy?
Swoistość zapisu na sąd polubowny w sporach z zakresu prawa pracy polega na tym, że może być on sporządzony tylko po powstaniu sporu (w sensie obiektywnym).
Według jakiego prawa odbywa się postępowanie arbitrażowe?
Przed polskimi sądami arbitrażowymi postępowanie odbywa się według prawa polskiego, jak również według prawa innego państwa. Sąd rozstrzyga spór według prawa właściwego dla danego stosunku.
Czym rożni się rozprawa arbitrażowa od rozprawy przed sądem państwowym?
Wymogi proceduralne w przypadku sądu arbitrażowego są w znacznym stopniu złagodzone. Rozprawy nie muszą odbywać się w siedzibie sądu, lecz mogą być przeprowadzane w innym, dogodnym dla stron miejscu. Za obopólną zgodą strony mogą również w ogóle zrezygnować z przeprowadzania rozprawy i zażądać wydania wyroku na podstawie pisemnych oświadczeń stron czy dokumentów itp.
Czy posiedzenia sądu arbitrażowego są jawne?
Nie. W odróżnieniu od posiedzeń przed sądem państwowym, postępowanie przed sądem arbitrażowym jest niejawne.
Który wyrok jest ważniejszy - sądu arbitrażowego czy powszechnego?
Wyrok sądu arbitrażowego, po stwierdzeniu jego wykonalności przez sąd powszechny, ma tę samą moc wiążącą, co wyrok sądu powszechnego.
Który sąd polubowny jest właściwy do rozstrzygnięcia danej sprawy?
Właściwy jest sąd, któremu strony poddały pod rozstrzygnięcie spór, a więc ten, który strony same wybrały.
Czy sąd powszechny może uchylić wyrok sądu arbitrażowego?
Tak, ale może to uczynić wyłącznie na skutek skargi strony dotyczącej naruszenia istotnych warunków formalnych. Można tutaj wymienić m.in. brak lub wady zapisu na sąd polubowny, rozstrzygnięcie w sprawach nieobjętych zapisem, wydanie wyroku sprzecznego z podstawowymi zasadami porządku prawnego RP, pozbawienie strony możliwości obrony jej praw czy nieprawidłowe powołanie składu. Sąd uchyla wyrok lub oddala skargę, ale nie rozstrzyga ponownie sprawy za sąd polubowny. Do ponownego rozpoznania sprawy po uchyleniu wyroku niezbędny jest nowy wniosek strony.
Czy wyroki polskiego sądu arbitrażowego są uznawane za granicą?
Wyrok jest wykonalny w krajach będących stroną Konwencji Nowojorskiej o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych. z 1958 r. Obecnie takich państw jest około 150.