Czy przedsiębiorcy mają duże szanse na unijne wsparcie? Z jakich form mogą skorzystać? Jak się do tego zabrać? Na te i inne pytania odpowiada Katarzyna Borowiecka, ekspert ds. programów krajowych i unijnych oraz doradca zarządu RIG w Katowicach w rozmowie z Marcinem Czyżewskim z Gazety Wyborczej.
Jedną z najważniejszych korzyści z członkostwa Polski w UE jest możliwość pozyskiwania unijnych funduszy. Od 2004 r. Polska otrzymała już ponad 180 miliardów euro. To pieniądze przeznaczane nie tylko na drogi, oczyszczalnie ścieków czy dopłaty dla rolników. Fundusze europejskie okazały się nieocenione jeśli chodzi o stymulowanie wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych miejsc pracy. Istotne z punktu widzenia rozwoju Polski są takie priorytety, jak wzmacnianie badań, rozwoju technologicznego i innowacji, konkurencyjności sektora małych i średnich przedsiębiorstw, rolnictwa, wspieranie przesunięcia w kierunku niskowęglowej gospodarki, promowanie adaptacji do zmian klimatycznych oraz ochrona środowiska, a także promowanie zatrudnienia.
DUŻE ZAINTERESOWANIE DOTACJAMI
Przedsiębiorcy, obok samorządów, to najwięksi beneficjenci funduszy europejskich. Dlatego warto dowiedzieć się, na co można je pozyskać. Pieniądze z UE pomogą wystartować z własną firmą i rozwinąć biznes. Eksperci nie mają wątpliwości, że fundusze unijne to w obecnej perspektywie coś, o co warto się pokusić. Przekonują, że polskie firmy – szczególnie małe i średnie – chętnie z nich korzystają.
– Nigdy w Polsce środki unijne nie były tak łatwo dostępne. Sytuacja w Europie związana z COVID-19 spowodowała, że możliwe było przesunięcie ich tam, gdzie faktycznie firmy potrzebowały pomocy. Mikro, małe i średnie firmy oprócz subwencji w ramach tarczy antykryzysowej mogły i mogą skorzystać z produktów uzupełniających, jak np. pożyczki płynnościowej czy dotacji na kapitał obrotowy. Zainteresowanie nimi jest ogromne. Środki z obecnej perspektywy finansowej 2014-2020 będą dostępne do 2022 roku, co daje firmom ciągłość dokapitalizowania – wyjaśnia Katarzyna Borowiecka, ekspert ds. programów krajowych i unijnych oraz doradca zarządu Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach, która zrzesza przedsiębiorców z całej Polski i aktywnie pomaga przedsiębiorcom w pozyskiwaniu instrumentów finansowych dostępnych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych.
DOTACJE I POŻYCZKI
Jak wyjaśnia Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, największy wachlarz wsparcia mają do dyspozycji mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Dotacje dla nich zostały przewidziane przede wszystkim właśnie w Programach Regionalnych poszczególnych województw, ale też z Programu Inteligentny Rozwój oraz Polska Wschodnia.
– Dzisiaj firmy mogą skorzystać zarówno z dotacji, jak i instrumentów zwrotnych. Te pierwsze przeznaczone są dla przedsiębiorców, których działalność w głównej mierze zawiera element innowacyjny bądź wpływa na poprawę konkurencyjności. Przykładem takiego instrumentu jest cieszący się ogromnym zainteresowaniem konkurs na dotację 3.2 w województwie śląskim, gdzie do Śląskiego Centrum Przedsiębiorczości wpłynęło ponad 2 tys. wniosków – wyjaśnia Katarzyna Borowiecka. Obecnie dla średnich firm pojawiły się środki dotacyjne na kapitał obrotowy. Niektóre województwa, jak np. lubelskie, dodatkowo wprowadziło dotację dla samozatrudnionych. Jeszcze innym rodzajem instrumentu bezzwrotnego, który cieszy się dużym zainteresowaniem jest dotacja z Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości dla firm, które myślą o wyjściu na rynek zagraniczny – Internacjonalizacja MŚP – dla przedsiębiorców prowadzących biznes na terenie Polski wschodniej.
Katarzyna Borowiecka podkreśla, że w przypadku instrumentów zwrotnych najbardziej popularne są pożyczki płynnościowe z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój oraz pożyczki inwestycyjne i obrotowe z Regionalnych Programów Operacyjnych. Te produkty cieszą się dzisiaj największym zainteresowaniem, gdyż zarówno mikro, mała, jak i średnia firma, po spełnieniu warunków może otrzymać nawet 4 mln zł, przy oprocentowaniu poniżej 1 proc., z 18-miesięczną karencją w spłacie.
BADANIA I INNOWACJE
Największe szanse na dotacje mają projekty realizowane w kilku obszarach, m.in. związane z badaniami i wdrażaniem innowacji. Dofinansowanie na prowadzenie prac badawczych i rozwojowych, infrastrukturę do badań i wdrażanie innowacji można uzyskać w Programie Inteligentny Rozwój, Programie Polska Wschodnia oraz w programie regionalnym w województwie. Możliwe jest wsparcie całego procesu powstawania nowego rozwiązania, usługi lub produktu – od tworzenia koncepcji, przez przygotowanie prototypów, po wprowadzenie na rynek.
– Tego rodzaju projekty finansowane są w głównej mierze ze środków i programów krajowych, jak np. Kredyt na innowacje technologiczne czy Bony na innowacje. Szeroką ofertę produktów na finansowanie działalności B+R ma również Narodowe Centrum Badań i Rozwoju – podkreśla Katarzyna Borowiecka. Dodaje, że dzisiaj każda branża może otrzymać finansowanie, od samozatrudnienia i małej firmy doradczej, po firmę zatrudniającą blisko 100 pracowników.
– Największe szanse będzie miała zawsze firma, której celem jest poprawa konkurencyjności, innowacja, wprowadzenie na rynek nowych produktów czy rozwiązań ekologicznych, jak np. odnawialne źródła energii – mówi ekspertka.
PIENIĄDZE NA ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORSTW
Wiele programów i instrumentów zwrotnych, jak pożyczki inwestycyjne lub rozwojowe, jest przeznaczonych na rozwój przedsiębiorstwa, zakup środków trwałych oraz udoskonalenie procesów produkcyjnych. Każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą, wie, że firma ma potrzeby inwestycyjne, polegające np. na zakupie nowego sprzętu czy rozbudowie infrastruktury. Takie wydatki nie muszą się wiązać z dużymi innowacjami, ale pozwalają rozszerzać produkcję czy zakres usług. Wpływają też pozytywnie na konkurencyjność firmy na rynku.
Takie środki są dostępne właśnie głównie w formie pożyczek. Przedsiębiorca będzie musiał je zwrócić, ale dostanie je łatwiej niż w banku, a warunki spłaty są korzystniejsze. Jeśli będzie chciał jednak wziąć kredyt w banku, fundusze europejskie też mogą pomóc poprzez udzielenie gwarancji spłaty bankowi w imieniu przedsiębiorcy.
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej podkreśla, że jeśli przedsiębiorca prowadzi firmę na wsi, możesz zainteresować się także Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich. Wsparcie można uzyskać w Lokalnych Grupach Działania, które działają najczęściej w kilku sąsiednich gminach. Swoim pomysłem trzeba jednak wpisać się w lokalne strategie. O lokalne grupy działania warto zapytać w swoim urzędzie gminy, a ich listę znajdziemy też na stronie Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich.
NOWOCZESNE TECHNOLOGIE
Dofinansowanie można zdobyć także, jeśli chcemy przygotować portal e-usługowy, rozwinąć handel elektroniczny czy opracować tzw. rozwiązanie B2B (business-to-business), łączące systemy firmy z systemami partnerów. Pieniądze z UE można przeznaczyć na wprowadzenie elektronicznych systemów w ramach działalności firmy, np. dotyczących zarządzania firmą czy budowania relacji z klientami.
Dzisiaj każda branża może otrzymać finansowanie z UE, od samozatrudnienia i małej firmy doradczej, po firmę zatrudniającą blisko 100 pracowników
– Technologia informacyjno-komunikacyjna, tzw. TIK, jest jednym z elementów, które dają preferencje w pozyskaniu finansowania z instrumentu zwrotnego. Oznacza to, że zastosowanie takiego rozwiązania na poziomie przedsiębiorstwa obniża oprocentowanie lub konieczności posiadanych zabezpieczeń czy wkładu własnego. Dzisiaj wprowadzenie nowych technologii komunikacyjnych, rozwiązań e-commers czy działalność w obszarze digital jest konieczne, aby podążać za zmianami, jakie niesie za sobą świat – mówi Katarzyna Borowiecka.
Przedsiębiorcy mogą liczyć na wsparcie także w zakresie ochrony środowiska. Bardzo popularne są instrumenty finansowe pomagające w zastosowaniu odnawialnych źródeł energii czy zwiększeniu efektywności energetycznej przedsiębiorstwa. Wciąż dużym za- interesowaniem cieszy się używanie paneli fotowoltaicznych, których finansowanie możliwe jest dzięki programom dotacyjnym. Dotacje unijne umożliwiają również współpracę z zagranicznymi partnerami, promocję firmy za granicą, a także inwestycje w ludzi. Katarzyna Borowiecka wyjaśnia, że środki na tego rodzaju przedsięwzięcia można pozyskać zarówno z instytucji krajowej, jak i regionalnej. Ta pierwsza – Polska Agencja Przedsiębiorczości – oferuje programy GoToBrand czy Internacjonalizacja MŚP. Wartym uwagi programem są Mosty Technologiczne oferowane przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu, które dają możliwość wyjścia na nowe rynki zagraniczne. Instytucje regionalne również oferują podobne programy. Przykładem może być Fundusz Górnośląski, który umożliwia regionalnym przedsiębiorstwom rozwój poza granicami kraju, uwzględniając promocję czy udział w targach.
STARANIA O DOFINANSOWANIE
Jak przedsiębiorca ma rozpocząć starania o dofinansowanie? – W pierwszej kolejności musi wiedzieć, na co potrzebuje środków, co chce sfinansować, jaką kwotę pozyskać. Ważne jest też, gdzie ma zarejestrowaną działalność gospodarczą oraz na terenie jakiego województwa prowadzi biznes. Następnie dzięki lokalnym punktom informacyjnym Funduszy Europejskich przy urzędach marszałkowskich może uzyskać informacje na temat programów i instrumentów oferowanych w regionie – wyjaśnia Katarzyna Borowiecka.
Można również znaleźć pieniądze poprzez ogólnodostępną wyszukiwarkę lub bezpośrednio weryfikując ofertę instytucji krajowych. Istnieje możliwość zgłoszenia się np. do takich instytucji jak Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach, która przeprowadzi przedsiębiorcę przez cały proces i pomoże zarówno w doborze odpowiednich instrumentów, jak i w przygotowaniu wniosku i stosownych dokumentów.
Czego unikać podczas starań, żeby nie zakończyły się fiaskiem? Wszystko zależy od tego, o jakie finansowanie przedsiębiorca się stara.
– Inne dokumenty składa się w przypadku pozyskania dotacji, a inne przy pożyczce. Warto skorzystać z profesjonalistów, którzy pomogą w przygotowaniu wniosku i przeprowadzą za rękę w tym procesie, bo często programy dotacyjne rządzą się swoimi prawami, nie uwzględniając możliwości nanoszenia poprawek we wniosku – dodaje Katarzyna Borowiecka.
Eksperci podkreślają, że środki unijne to kilka rodzajów produktów: instrumenty bezzwrotne – dotacje, kredyty czy gwarancje, pożyczki unijne i poręczenia kredytów komercyjnych. Wszystkie instrumenty, w zależności od sposobu wdrażania, są dystrybuowane z poziomu krajowego oraz regionalnego. Te drugie to w głównej mierze instytucje pośredniczące, takie jak fundusze pożyczkowe i poręczeniowe, które wybierane są w drodze przetargu. Pełna lista programów, produktów i ich operatorów dostępna jest na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl.
Za pomoc w przygotowaniu tekstu dziękuję pani Katarzynie Borowieckiej, doradcy zarządu Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach, ekspertowi ds. programów krajowych
i unijnych.
Ekspercka pomoc w sprawie pozyskania funduszy unijnych – Centrum Wsparcia MŚP przy Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach – www.centrumwsparciamsp.pl
Źródło: Marcin Czyżewski, Gazeta Wyborcza, Mój Biznes.